Treść czy forma? W procesie przygotowania książki, czasopisma, a nawet katalogu i ulotki oba te aspekty są równie ważne. Nawet najlepsza praca, jeśli nie uszanuje się jej estetyczną, czytelną i łatwą, pomocną w odbiorze szatą graficzną, zmęczy czy zniechęci do siebie czytelnika. Jakie są zatem najlepsze czcionki do czytania? Jaka czcionka sprawdzi się w materiałach drukowanych, a jaka na ekranie urządzeń? O tym w naszym poradniku.
Czcionka, font, krój pisma, typy i znaczenie – jak się w tym rozeznać?
W najbardziej podstawowym i technicznym znaczeniu czcionka to rodzaj metalowego stempla z „główką” w kształcie odwróconej litery lub innego znaku, którym odbija się na papierze właściwą literę lub inny znak graficzny. A w drugim – popularniejszym – znaczeniu, którym będziemy też operować w artykule, czcionka to tyle co kształt liter i znaków w druku, czyli krój pisma. Tak rozumiana, ma mnóstwo stylów i odmian.
Właściwie, jeśli chodzi o współczesny druk katalogów reklamowych, broszur, książek, czasopism, powinniśmy mówić o foncie, czyli komputerowym nośniku pisma, zestawie znaków zaprojektowanych w postaci wektorów lub bitmapy, lecz określenia „czcionka” i „font”, choć niesłusznie, stosuje się dziś jako synonimy.
Różne rodzaje kroju pisma, czyli popularnie czcionek, powstają od wieków. Znacząco przyczyniło się do tego wynalezienie i rozwój druku. Współczesny druk offsetowy czy cyfrowy pozwala na zastosowanie w zasadzie dowolnych fontów.
W ciągu stuleci projektanci ścigali się w modyfikowaniu starych krojów pisma oraz w tworzeniu nowych, w których odbijał się wyraźnie charakter poszczególnych epok czy cele, które stawiali tekstom ich autorzy, oraz oczekiwania czytelników. Na przykład w epoce rewolucji przemysłowej kładziono nacisk na komunikację się z masami. Dzięki szyldom, plakatom, gazetom, czasopismom i reklamom kroje pisma stały się większe i bardziej chwytliwe, z odważniejszymi literami i efektownym cieniowaniem. Rozwinęły się czcionki ozdobne, których zadaniem było przyciągnąć uwagę potencjalnego klienta. Jak z tego dobrodziejstwa dobrać stylowy, lecz czytelny font? Jaka jest najlepsza czcionka do czytania książki? A która sprawdzi się tylko do projektów logo firmy czy ozdobnych nagłówków?
Jakie są najlepsze czcionki do czytania? Jak wybrać odpowiednią czcionkę?
Różne kroje pisma są przede wszystkim mniej albo bardziej czytelne. A to sprawia, że jedne książki czyta się wygodnie, inne natomiast męczą i doprowadzają do tego, że po kilku minutach rezygnujemy z lektury. Na tę czytelność tekstu wpływa – naturalnie poza wielkością i kolorem – kształt liter oraz pozostałych znaków. Pod tym względem wyróżniamy czcionki szeryfowe i bezszeryfowe. I choć obie są stosowane w tekstach do czytania, to sprawdzają różnie w zależności od nośnika tekstu.
Współcześnie kroje pism grupuje się w rodziny, w ramach których wszystkie czcionki mają wspólne cechy, ale różnią się np. grubością, pochyleniem czy wielkością odstępu między znakami. Stąd nawet stosując jeden font, możemy uzyskać różne efekty.
Czcionki czytelne to takie, które nie rozpraszają uwagi, nie skupiają jej zbyt na sobie. Mówimy, że są „niewidoczne”, bo pozwalają o sobie zapomnieć, i to niemal natychmiast po rozpoczęciu lektury. Nie zauważamy ich charakterystycznych cech – są dla naszych oczu po prostu neutralne. Do takich krojów należą Times New Roman, Georgia, Garamond czy Century Schoolbook.
Czcionki szeryfowe do dłuższych tekstów drukowanych
Fonty szeryfowe to najlepsza odpowiedź na pytanie, jaką czcionką pisać książkę bądź czasopismo, magazyn. To kroje pisma uwzględniające krótkie kreski lub przedłużenia na końcu dłuższych krawędzi danego znaku graficznego. A uważa się je za najlepsze czcionki do czytania dłuższych tekstów drukowanych.
Szeryfy łączą sąsiadujące ze sobą litery, co daje wrażenie linii. Pozwala to na równe prowadzenie wzroku wzdłuż wiersza – stąd łatwiej się go czyta, a oczy się nie męczą. Przykładami popularnych, często stosowanych czcionek szeryfowych są m.in. Garamond, Times New Roman, Georgia czy Rockwell.
Szeryfy odgrywają głównie ozdobną rolę, zwiększają dekoracyjność fontu, nadają też tekstowi tradycyjny czy elegancki charakter. Wśród czcionek szeryfowych znajdziemy mnóstwo stylowych krojów pisma, które dobrze sprawdzają się w tytułach, sloganach czy znaku firmowym. Szukając minimalistycznego fontu do nowoczesnych projektów, należy zwrócić się już raczej w kierunku krojów bezszeryfowych.
Czcionki bezszeryfowe do tekstów krótkich i na stronę internetową
Czcionka bezszeryfowa to krój pisma o prostych krawędziach znaków. Sama w sobie jest bardziej wyrazista – czytając, zauważamy poszczególne litery. Czcionki z tej grupy dobrze nadają się do krótkich tekstów, natomiast użycie ich do dłuższych form obniża czytelność przekazu. Jednak ze względu na prostszy krój lepiej sprawdzają się na ekranach. Na starszych urządzeniach o niższej rozdzielczości szeryfy po prostu się rozmywają, więc tekst traci czytelność i męczy oczy. Popularna czcionka typu bezszeryfowego to Arial, Helvetica, Verdana czy Futura.
Wśród czcionek zarówno szeryfowych, jak i bezszeryfowych znajdziemy takie, które naśladują charaktery pisma odręcznego czy kaligraficznego, m.in. Comic Sans, Script MT czy Snap ITC. Pasują do tytułów, tekstów na okładkę książki czy innych jej części, ale zdecydowanie trzeba się ich wystrzegać w tekście podstawowym – to zbrodnia na wzroku i czynienie lektury drogą przez mękę.
Jak dobrać stylowy font do rodzaju książki, czasopisma, broszury?
Obie te grupy czcionek – szeryfowe i bezszeryfowe – choć zawierają tysiące różnych projektów, mają własne, lecz nieco różne charaktery. A idealna czcionka poza tym, że zapewnia czytelność, koresponduje też z treścią tekstu, znów ułatwiając jego odbiór.
- Czcionki szeryfowe kojarzą się ze stylem, z subtelnością, elegancją i wyrafinowaniem. Często spotykamy je np. w beletrystyce, wspomnieniach i autobiografiach. Wykorzystuje się je w publikacjach z zakresu m.in. literatury pięknej, prawa i humanistyki. Są również stosowane w identyfikacji wizualnej marek premium, np. luksusowej odzieży, kosmetyków i mebli. Służą często do komunikacji z kobietami (np. w katalogach reklamowych, ulotkach): czcionką szeryfową dodajemy tekstowi delikatności.
- Czcionki bezszeryfowe są prostsze – reprezentują więc minimalizm i nowoczesność, a także konkret. Zwykle stosuje się je w podręcznikach i publikacjach z zakresu nauk przyrodniczych, ścisłych czy dotyczących nowych technologii. Bardzo wyraziste, budzą skojarzenia z aktywnością i działaniem. Niejako „nastrajają” czytelnika do odbioru praktycznych rad bądź wskazówek, dlatego często są wybierane przez autorów wszelkiego rodzaju poradników – zwłaszcza coachingowych, konsultingowych i biznesowych.
Wybór odpowiedniej czcionki mamy – a co z jej rozmiarem?
Obok wyboru właściwej czcionki kluczową sprawą dla czytelności tekstu jest jeszcze odpowiednie formatowanie: dobór wielkości fontu, dalej zastosowanie interlinii oraz przemyślanych odstępów między literami.
Rozmiar czcionki wpływa na wiele ważnych w każdym procesie wydawniczym elementów – na liczbę słów na stronie, liczbę stron i ogólną estetykę. Duży przełoży się na mniejszą liczbę znaków na stronie, ale też zwiększy obszerność publikacji, czyli trzeba o tym pomyśleć w kontekście formatu książki czy magazynu. Niektóre czcionki zajmują więcej miejsca niż inne, nawet jeżeli ich rozmiar jest taki sam.
Duże rozmiary czcionek sprawiają, że książka traci na estetyce. Mniejsze prezentują się dużo lepiej, ale trzeba pamiętać o czytelności. W przypadku materiałów do druku takich jak książki, magazyny i katalogi stosuje się wielkość czcionek na poziomie 9-12 punktów. Tekst na ekranie może być nieco większy – do 14-16 pikseli (to pożądane zwłaszcza na stronach internetowych).
Jeśli chodzi o interlinię, standardem jest wartość 1,5. Z kolei odstępy międzyliterowe w tekście podstawowym powinny być większe niż w tytułach. Mały rozmiar czcionki wymaga wpuszczenia między znaki nieco światła: nie mogą się zlewać. I odwrotnie – większy font nagłówka należy ścisnąć, żeby nadać mu kształt łatwiejszy w odbiorze.
FAQ:
1. Jaka czcionka do pisania książki – szeryfowa czy bezszeryfowa?
Do pisania książek używa się czcionek zarówno szeryfowych, jak i bez szeryfowych. W dużej mierze zależy to ich od tematyki. Fonty szeryfowe są bardziej czytelne i dobrze sprawdzają się w dłuższych tekstach drukowanych. Natomiast w przestrzeni cyfrowej lepiej posłuży prosta bezszeryfowa czcionka, wyraźniejsza na ekranie.
2. Czy można użyć czcionek dekoracyjnych w książce?
Czcionki dekoracyjne są charakterystyczne, mogą więc skupiać czytelnika bardziej na sobie niż na tekście, a tym samym go rozpraszać. Można je zastosować np. w tytułach, lecz w tekście głównym lepiej ich unikać. Wyjątkiem są tutaj książki dla dzieci, gdyż czcionki dekoracyjne są dla nich bardziej atrakcyjne i przyciągają uwagę.
3. Najbardziej czytelna czcionka – jaki powinien być jej rozmiar?
Standardowy rozmiar czcionki do składania tekstów to 10-12 punktów. W tekstach do czytania w małych „porcjach” (np. hasła encyklopedyczne) można użyć mniejszego rozmiaru, a w dłuższych, jednokolumnowych tekstach na większych formatach (np. A4) – większego. Dużą czcionkę warto zastosować w książkach dla dzieci, zwłaszcza tych uczących się czytać.